กระเช้า

กระเช้า

                          กระเช้าไม้ไผ่ เป็นภูมิปัญญาชาวบ้าน  ใช้ใส่ของฝาก เพื่อเป็นการลดภาวะโลกร้อน เนื่องจากทำมาจากวัสดุที่เป็นธรรมชาติ

ไผ่ข้าวหลาม

ข้าวหลาม

              ไผ่ข้าวหลาม

เนื้อไม้มีความเหนียวคงทนเหมาะต่อการทำข้าวหลามได้ดีมากเนื่องจากมีเยื่อไผ่ภายในปล้องหนาทำให้ข้าวแหลมจับตัวกันได้ดีและมีความหอมของไม้ไผ่ ปัจจุบันมีการนำมาปลูกเพื่อส่งให้กับร้านที่ข้าวหลาม หน่อมีสีเหลืองสวยงาม สามารถนำมารับประทานได้เช่นกัน นำลำของไผ่ข้าวหลามอายุ 6-10 เดือน ใช้ทำข้าวหลามได้อย่างดี เผาง่าย ปอกง่าย เพราะเปลือกบางอ่อนและมีเยื่อหุ้มบางๆ หลุดติดออกมากับข้าวหลามด้วย

ตะกร้า

ตะกร้า

                           ตะกร้าไม้ไผ่ เป็นเครื่องจักสานที่ทำด้วยมือหรือประดิษฐ์ด้วยมือจากไม้ไผ่ป่า ไม้ไผ่สีสุก

ก้นมวยนึ่งข้าว

ก้นมวยนึ่งข้าว

                           ก้นมวยนึ่งข้าว เป็นภาชนะที่ใช้รองมวยนึ่งข้าว เพื่อไม่ให้ข้าวตกลงไปในหม้อนึ่ง

มวยนึ่งข้าว

มวยนึ่งข้าว

                    มวยนึ่งข้าว การทำมวยนึ่งข้าว เป็นของคู่กันของชาวไทยภาคอีสาน เพราะนิยมทานข้าวเหนียวเป็นอาหารหลัก ซึ่งมีการถ่ายทอดวิชาความรู้กันมาตั้งแต่รุ่นบรรพบุรุษ โดยในสมัยก่อนได้มีการนำไม้ไผ่ซึ่งเป็นของหาง่ายและมีมากในพื้นที่มาทดลองจักสาน ปรากฎว่าสามารถนำมานึ่งข้าวเหนียวได้ จึงมีการจักสานมวยนึ่งข้าวนี้ใช้สืบทอดต่อกันมา

พัดจากไม้ไผ่

พัด

 

                  พัดสาน เป็นของใช้สำหรับโบกเตาไฟของคนไทยในสมัยก่อน หรือใช้สำหรับโบกพัดร่างกายให้หายคลายจากความร้อนได้ สามารถที่จะนำติดตัวไปไหนมาไหนได้อย่างสะดวก วัสดุที่ใช้สานเป็นผลผลิตจากพืชพรรณธรรมชาติในท้องถิ่นคือ ไม้ไผ่

 

ฝาชีจากไม้ไผ่

ฝาชี

     ฝาชี  เป็นฝาชีที่ใช้ครอบอาหาร เป็นภาชนะที่ปิดอาหารเพื่อป้องกันแมลงวัน ซึ่งเป็นพาหนะนำโรคท้องร่วงสู่มนุษย์เรา บ้านกุดข้าวปุ้น หมู่ที่ 3 ตำบลขามเฒ่า อำเภอเมืองนครพนม จังหวัดนครพนม เป็นหมู่บ้านผลิตฝาชีที่มีการสืบทอดภูมิปัญญาการจักสานไม้ไผ่ จากบรรพบุรุษสู่รุ่นลูกรุ่นหลานเรื่อยมา จากการผลิตเพื่อใช้ในครัวเรือน และเป็นของฝากญาติสนิท มิตรสหาย ปัจจุบันมีการพัฒนาลวดลายที่หลากหลายเพิ่มมากขึ้น อาทิเช่น ลายหมากรุก ลายไทย ลายดาวล้อมเดือน ลายดาวกระจาย

คราดไม้ไผ่

คราด

               คราด เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ทำนา หรือ ทำสวน มีลักษณะเป็นด้ามยาวและมีปลายส่วนหน้าประกอบด้วยตะขอหลายซี่เรียงกัน การใช้งานคล้ายกับไม้กวาด แต่ใช้สำหรับงานภายนอก โดยใช้ตัก ตะกุย หรือ โกยวัตถุที่ใหญ่กว่าให้แยกออกจากพื้นดิน เช่น ใบไม้ หญ้า กองฟาง หรือ ก้อนหิน

เสื่อไม้ไผ่

เสื่อไม้ไผ่

คุณประโยชน์ของเสื่อไม้ไผ่ 

- แก้ปวดเมื่อยหลัง เพราะมีความยืดหยุ่นตามสรีระร่างกาย ไม่แข็งหรืออ่อนนุ่มจนเกินไป ทำให้หลับสบายตลอดคืน
- เสื่อไม้ไผ่เพื่อสุขภาพมีความเย็นในตัวเอง ทำให้นอนหลับสบาย สามารถหลับได้ลึก เมื่อตื่นขึ้นทำให้อารมณ์แจ่มใส มีสุขภาพจิตที่ดี 
- มีการระบายอากาศที่ดี ทำให้สบายตัว โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่เหงื่อออกง่าย จะช่วยลดความอับชื้นได้ดีมาก ช่วยให้หลับสบายขึ้น
- เสื่อไม้ไผ่เพื่อสุขภาพมีความยืดหยุ่นสูงสามารถใช้ได้กับทุกพื้นผิว
- เสริมสร้างบุคลิกภาพที่ดี เนื่องจากการนอนที่ถูกสรีระส่งผลต่อสภาพร่างกายและจิตใจที่ดี
- ผลิตจากวัสดุธรรมชาติ ปลอดภัยต่อผู้ใช้
- มีความแข็งแรงทนทาน สามารถใช้งานได้ยาวนาน ไม่ต่ำกว่า 10 ปี

ตะกร้าไม้ไผ่

ตะกร้าไม้ไผ่

ตะกร้าไม้ไผ่ เป็นเครื่องจักสานที่ทำด้วยมือหรือประดิษฐ์ด้วยมือจากไม้ไผ่ป่า ไม้ไผ่สีสุก

ประโยชน์ในการใช้งาน

๑. ใช้ใส่ผักสด ของแห้ง หรือใส่ของที่ซื้อจากตลาด โดยไม่ต้องใช้ถุงพลาสติก
๒. ใช้ใส่ของแห้งวางไว้ในบ้าน หรือประดับตกแต่งให้สวยงาม
๓. ใช้ใส่ผลไม้เป็นของฝาก
๔. ใช้จัดของฝาก โดยเฉพาะ OTOP ใช้ช่วงปีใหม่ หรือวันอื่นเพื่อแสดงความยินดี

เปลไม้ไผ่

เปล

             “เปลไม้ไผ่” หรือเปลกระบอกไม้ไผ่ มักแขวนไว้ตามใต้ถุนบ้าน หรือ ตามใต้ร่มไม้ เพื่อใช้นอน หรือนั่งเล่นในยามว่าง บางทีใช้สำหรับเด็กๆนอนก็มีการใช้ไม้ไผ่มาทำเปลนั้นเพราะไม้ไผ่มีประโยชน์มากมายในท้องถิ่น มีทั้งขึ้นเองตามธรรมชาติและปลูกไว้ ใช้ประโยชน์อื่น ๆ ด้วยเหตุนี้ ชาวบ้านจึงใช้ไม้ไผ่ประดิษฐ์ ของนานาชนิด เปลไม้ไผ่จึงเป็นผลงานของบรรพบุรุษ ซึ่งทำไว้ ในสมัยก่อน ปัจจุบันไม่ค่อยมีการทำ เพราะมีวัสดุที่ใช้ทำแทนแล้ว เช่น เชือก เปลไนลอน หรือเปลญวน ซึ่งสะดวกต่อการใช้สอยและเก็บรักษา ซึ่งชาวบ้านฤกษ์อุดมยังเป็นหมู่บ้านที่ยังอนุรักษ์และเห็นคุณค่าของเครื่องใช้ ที่เป็นสิ่งที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ โดยยังคงทำเครื่องมือ เครื่องใช้ จักสานด้วยไม้ไผ่หลายชนิด ซึ่งมีอยู่อย่างแพร่หลายในพื้นที่ ภาคอีสาน เช่น กระติบข้าว ตะกร้า ข้อง ซึ่ง การทำเครื่องมือเครื่องใช้ส่วนใหญ่จะเกี่ยวกับวิถีชีวิตความเป็น อยู่ของชาวบ้านเอง นอกจากทำเครื่องมือเครื่องใช้แล้ว ก็จะมองหาสิ่งอำนวยความสะดวก และสามารถสร้างความอบอุ่นภายในครอบครัว เช่น การทำเปล ให้ลูกนอน การสานกระด้งไว้ใช้ เป็นต้น

หมวกจากไม้ไผ่

หมวก

                 หมวกสานไม้ไผ่ เป็นของใช้ที่จำเป็นสำหรับอาชีพการเกษตร และทั่วไป การเย็บหมวกจึงเป็นสินค้าที่ต้องผลิตอยู่ตลอด เพราะเป็นสินค้าที่ใช้แล้วมีการเสื่อมสลาย ต้องผลิต หรือหามาใช้ใหม่ การสานหมวกไม้ไผ่เป็นภูมิปัญญาที่ได้รับการถ่ายทอดจากบรรพบุรุษ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นเครื่องใช้ในการประกอบอาชีพ เช่น กันแดดกันฝนขณะทำงาน ตลอดจนผลิตเป็นเครื่องประดับตกแต่งในบ้านเรือน ตลอดจนถึงการประดับแต่งร่างกายให้มีความสวยงาม ปัจจุบันหมวกจักสานได้ออกแบบลักษณะเป็นหลากหลายลักษณะของการใช้งาน เช่น หมวกใช้สำหรับการทำงาน ทำนา ทำสวน ทำไร่ ใช้สำหรับเป็นของฝาก เช่น หมวกทรงคาวบอย หมวกทรงราชินี ฯลฯ ใช้สำหรับประดับตกแต่งบริษัท ห้างร้าน อาคารบ้านเรือน ร้านอาหาร นิยมทำเป็นหมวกปีกขนาดใหญ่ คละสี คละลาย ซึ่งในปัจจุบันนี้เป็นสินค้าที่นิยมในพื้นที่ นอกพื้นที่ ทั้งไทย และต่างประเทศ ภาวการณ์ตลาดมีแนวโน้มดีขึ้นเรื่อยๆ สร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำ ซึ่งที่โดดเด่นเป็นเรื่องของวัตถุดิบในท้องถิ่น และฝีมือการถักและตัดเย็บที่ได้รับการถ่ายทอด และผู้ผลิตได้นำเทคโนโลยี สมัยใหม่มาผสมผสาน สร้างมูลค่าเพิ่มให้กับหมวกประเภทต่างๆ ตลอดเวลา และหลากหลายรูปแบบ

บุ้งกี๋

บุ้งกี๋

       “บุ้งกี๋”เป็นผลิตภัณฑ์ฝีมือพื้นบ้าน สำหรับประโยชน์ใช้สอยงานก่อสร้าง ใช้ทุนแรงในการขนดิน เป็นงานจักสานที่พบเห็นทั่วไป วัสดุที่นำมาทำบุ้งกี๋ คือ ไม้ไผ่บ้าน ซึ่งมีอายุประมาณ ๒-๓ ปี (สังเกตจากติวไม้)นำมาเหลาให้เป็นเส้น ๆ ลักษณะแบน กว้างขนาด ๑.๕ เซนติเมตร ยาวตามขนาดของ ลำไม้ไผ่ นำมาสาน “ลายขัด”จนแล้วเสร็จเก็บปลายไม้ไผ่ให้เรียบร้อย แล้วนำหวายมาดัดได้รูปเพื่อนำมาหูบุ้งกี๋ เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่นิยมทำขึ้นเพื่อใช้ประโยชน์ตามต้องการ

หวดนึ่งข้าวเหนียว

หวดนึ่งข้าวเหนี่ยว

     หวดนึ่งข้าว    

                ก็เป็นเครื่องใช้ อย่างหนึ่ง   ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของชาวบ้านทุกวันจะต้องใช้หวดนึ่งข้าวเป็น ประจำ   การนึ่งข้าวเหนียวด้วยหวดนั้น   นับว่าเป็นวิธีง่ายและสะดวกที่สุด ดังนั้น   หวดนึ่งข้าวจึงเป็นเครื่องใช้   ที่ผู้ผลิตสามารถทำรายได้ให้กับครอบครัว   โดยทำเป็นอาชีพเสริมได้   เพราะนอกจากจะใช้หวดนึ่งข้าวแล้ว   ยังสามารถดัดแปลงหวดเป็นเครื่องใช้อย่างอื่นได้ด้วย   เช่น   ประดิษฐ์เป็นโคมไฟตกแต่งร้าน   ประดิษฐ์เป็นหน้ากากแสดงผีตาโขน   และสิ่งอื่นได้อีกมากมาย

บ้านสำราญ   ตำบลอาจสามารถ   อำเภอเมืองนครพนม   จังหวัดนครพนม   เป็นหมู่บ้านหนึ่ง   ที่มีการอนุรักษ์และสืบทอดการสวนหวดนึ่งข้าวมาหลายชั่วอายุคนแล้ว   ถึงแม้ว่าในปัจจุบันความเจริญก้าวหน้าทางการผลิต   เครื่องมือ   เครื่องใช้ต่าง ๆ   มากก็ตาม   หวดนึ่งข้าวก็ยังเป็นที่นิยมกันอยู่